SALVATORI, Renato

SALVATORI, Renato, tal. glumac (Forte dei Marmi, 20. III 1933 — Forte dei Marmi, 27. III 1988). Studirao na Brodarskom institutu u Marina di Masse, ali se zbog teških prilika morao zaposliti kao čuvar kupališta u rodnom mjestu. U Viareggiju ga zapaža L. Emmer i angažira za svoj film Djevojke sa Španjolskog trga (1952), gdje igra gl. ulogu — svadljivoga i na tuču spremnog zaručnika L. Bosè. Iako postiže velik uspjeh, više godina nastupa samo u komerc. komedijama. Filmom Siromašni, ali lijepi (D. Risi, 1957) definira svoj tip: drskoga, indolentnog, neodgovornog i agresivnog »zgubidana« i ženskara s rimskih ulica, no u osnovi dobrodušnoga i osjećajnog čovjeka. Od kraja 50-ih godina najpopularniji mlađi tal. glumac, 1957. dobiva tada uglednu nagradu Noce d'Oro, ali i dalje igra sl. uloge, među kojima se izdvaja ona razularenoga, zagrižljivog mornara u Namiguši Marisi (M. Bolognini, 1957). Zasitivši se tipizacije, 1958/59. počinje učiti glumu (npr. kod L. Viscontija) i glumiti zahtjevnije uloge. Boksačke konstitucije i široka, otvorena lica, potkraj 50-ih i poč. 60-ih godina ostvaruje svoje najznačajnije uloge: tal. »gastarbajtera« u Njemačkoj u Torbarima (F. Rosi, 1959), jednog od braće južnjaka — fizički i moralno propala boksača u Roccu i njegovoj braći (L. Visconti, 1960) te gangstera u Bandi Casaroli (V. Vancini, 1962), precizno i realistički portretirajući ljude s periferije koji se probijaju u više društv. slojeve (uvijek s dozom izvornoga pučkog dostojanstva). U daljoj fazi karijere angažira se u djelima struje → političkog filma (npr. Z, 1968, i Opsadno stanje, 1973, Costa-Gavrasa; Queimada — otok u plamenu, 1969, G. Pontecorva; Sumnja, 1975, F. Masellija; Izuzetni leševi, 1976, F. Rosija), zadržavajući temeljnu agresivnost iz ranijeg razdoblja. Od sredine 70-ih godina glumi uglavnom sporedne uloge. Nastupio je u više od 60 filmova (često i u Francuskoj) do 1981, kada je potpuno prekinuo karijeru. Umro je od raka.

Ostale važnije uloge: Lijepe, ali siromašne (D. Risi, 1957); Baka Sabella (D. Risi, 1957); Muževi u gradu (L. Comencini, 1958); Pakao u gradu (R. Castellani, 1958); Obično nepoznati lopovi (M. Monicelli, 1958); Odvažan potez obično nepoznatih (N. Loy, 1959); Pisar Policarpo (M. Soldati, 1959); Siromašni milijunaši (D. Risi, 1959); Bila je noć u Rimu (R. Rossellini, 1960); Ciociara (V. De Sica, 1960); Dan lavova (N. Loy, 1961); Mač i vaga (A. Cayatte, 1963); Drugovi (M. Monicelli, 1963); Harem (M. Ferreri, 1967); Provalnik (H. Verneuil, 1971); Prva spokojna noć (V. Zurlini, 1972); Kratki praznici (V. De Sica, 1973); Opasna profesija (J. Deray, 1975); Sam protiv sviju (J. Giovanni, 1975); Todo modo (E. Petri, 1976); Posljednja žena (M. Ferreri, 1976); Armagedon (A. Jessua, 1977); Ernesto (S. Samperi, 1978); Mjesec (B. Bertolucci, 1979); Čikala (A. Lattuada, 1980); Tragedija smiješnog čovjeka (B. Bertolucci, 1981).