MIHALKOV-KONČALOVSKI, Andrej

MIHALKOV-KONČALOVSKI, Andrej (negdje Andron) Sergejevič, sovjetsko-am. redatelj i scenarist (Moskva, 20. VIII 1937). Sin scenarista S. Mihalkova i spisateljice N. Končalovske, brat → Nikite M. Nadaren pijanist, isprva studira na moskovskom konzervatoriju, no ubrzo upisuje režiju (u klasi M. I. Romma) na visokoj film. školi VGIK u Moskvi i diplomira 1965. Karijeru otpočinje scenarijem (s redateljem) kratkometr. filma Klizalište i violina (1960) A. A. Tarkovskog, a suradnju nastavljaju i u ambicioznom pov. epu Andrej Rubljov (1966). Do sredine 70-ih godina aktivan je kao scenarist filmova dr. redateljâ, najčešće akcionih drama u kojima suvereno primjenjuje žanrovske obrasce tal. vesterna i ocrtava zanimljive protagoniste (npr. Krvožedni vuk, 1973, T. Okejeva).

Kao redatelj debitira kratkometr. filmom Dječak i golub (Mal'čik i golub', 1962, i scenarist), nagrađenim na festivalu u Veneciji. Međunar. ugled donosi mu već cjelovečernji prvijenac Prvi učitelj (Pervyj učitel', 1965, i koscenarist), ekranizacija pripovijetke Č. Aitmatova realizirana u kirgiskim eksterijerima, efektna drama (istodobno poetična i žestoka) o kušnjama mladog učitelja koji se u postoktobarskom razdoblju suprotstavlja zaostalosti kirgiske zabiti i samovolji begova, zapažena po atraktivnoj crno-bijeloj fotografiji i vrsnoj glumi (N. Arinbasarova je nagrađena na festivalu u Veneciji). Sljedećim filmom Asjina sreća (Asjino ščastje, 1966), s glum. ekipom »naturščikâ« (osim troje protagonista), ne potvrđuje stečen ugled, a zbog »naturalističnosti« onemogućen mu je izvoz. Velik uspjeh ostvaruje vrsnim ekranizacijama Turgenjevljeva Plemićkog gnijezda (Dvorjanskoe gnezdo, 1969, i koscenarist), vizualno rafiniranom i koloristički bogatom elegijom o propadanju plemstva, i Čehovljeva Ujaka Vanje (Djadja Vanja, 1971, i scenarist). Slijedi velik komerc. uspjeh, trosatni musical Romanca o zaljubljenima (Romans o vljubljënnyh, 1974) koji pobuđuje rasprave o neželjenim utjecajima zap. kulture, no u njemu M. ne uspijeva precizno razraditi priču i karaktere, gubeći se u sentimentalizmu i ishitrenom modernizmu. Stanovite manjkavosti pokazuje i dugo pripremana Sibirijada (1978, i scenarist), vizualno spektakularna saga o 3 generacije obitelji koja sudjeluje u civiliziranju sibirskih tajgi; ipak, djelo postiže značajne međunar. uspjehe (npr. spec. nagrada u Cannesu). Poč. 80-ih godina M. odlazi na Zapad, režirajući otada pod imenom Andrei Konchalovsky. Njegov prvi am. film Marijini ljubavnici (Maria's Lovers, 1984, i koscenarist) ima narativnu isforsiranost njegovih ostvarenja iz 70-ih godina, ali mu dojmljiva vizualnost te senzualnost N. Kinski osiguravaju zamjetan komerc. uspjeh. Uspjeh i u kritike postiže filmovima Pomahnitali vlak (Runaway Train, 1985) prema ideji A. Kurosawe, vehementno režiranim thrillerom o dvojici zatvorenika (J. Voight i E. Roberts) koji pokušavaju pobjeći vlakom kroz snježna bespuća Alaske, i Duet za solisticu (Duet for One, 1986, i koscenarist /u Vel. Britaniji/) prema kaz. komadu T. Kempinskog, dramom violinistice (J. Andrews) oboljele od progresivne paralize. Psihol. drama Stidljivi ljudi (Shy People, 1987) o uspješnoj novinarki (J. Clayburgh) koja traži »korijene« u močvarama Louisiane manje je zapažena. Bavi se i kaz. i opernom režijom. Objavio je knjigu Parabola o ideji (Parabola zamysle, Moskva 1977).