LATINSKI LJUBAVNIK

LATINSKI LJUBAVNIK (engl. Latin Lover), tip → sustava zvijezda. Javlja se u SAD poč. 20-ih godina, a gubi popularnost u toku II svj. rata; prvi je muški glum. tip u povijesti kinematografije čije ponašanje i sudbinu određuje odnos prema ženi, odn. ljubav (zato je prihvatljiv i naziv ljubavnik, a djelomice — ovisno o ulogama — i zavodnik). S tim u skladu je i njegova vanjština (naočit je ili za svoje vrijeme netipična izgleda), ponašanje (»osvajanje« usredotočenim, »prodornim« pogledom, izljevima strasti, plesom, »manirama« itd.), vrsta uloga (romant., egzotični junak, stranac, pov. ličnost ili iz knjiž. baštine, žrtva spletke ili za ostvarenje ljubavi nepovoljnih okolnosti itd.) i žanr u kojem nastupa (melodrama ili film nekoga dr. žanra s melodramskim akcentima). L. je u trenutku svoje pojave opozicija tada apsolutno dominantnom tipu → čovjeka od akcije (borca za pravdu, slobodu ili neku profaniju dobrobit), ujedno i prvi izrazitije »neamerički« tip; zbog toga se njegova pojava i popularnost tumače kao posljedica krize uvjerenja u muškarčevu nadmoć (nakon tragedije I svj. rata), kao odraz rastuće ženske emancipacije, ali i kao nastojanje Hollywooda da ovlada i evr. tržištem (rafiniranijeg ukusa). Ta neam. svojstva tipa, činjenica da mnogi njegovi predstavnici nisu Amerikanci (L. je tip koji vidljivo pospješuje angažman evr. glumaca u SAD), te sâma svojstva lika koji najčešće tumači, uvjetovali su da ga povjesničar filma E. Patalas naziva i strancem.

Prvi predstavnici tipa bili su upravo latinoam. i mediteranskog podrijetla i — prema am. predodžbama — izgleda (crnokosi, neki i tamnije puti); → Rudolf Valentino, koji je postao simbol ljubavnika 20-ih godina, čemu je građu davao i njegov nesvakidašnji život — sudbina prve zvijezde čiji se život uspoređivao s tumačenim likovima, i Ramon Novarro. Njima se sa sl. karakteristikama pridružuju Ricardo Cortez, Antonio Moreno, Gilbert Roland, Rod La Rocque i Adolphe Menjou (prvi u tip unosi i cinizam). Budući da je tip naglo dobivao na popularnosti, širio se i na »nelatinske« osobnosti (zbog toga naziv stranac postaje još prihvatljiviji), pa se javljaju i njegove varijacije. Ronald Colman mu pridaje engleske (džentlmenske) osobine, Erich von Stroheim srednjoevropske, u Njemačkoj lokalne odlike Conrad Veidt, a u Francuskoj Ivan Možuhin (Mosjoukine). Od Amerikanaca, gotovo bez konkurenata su John Gilbert i John Barrymore. U zv. razdoblju najveću popularnost imaju, od glumaca am. podrijetla, William Powell, Fredric March, Robert Taylor i Melvyn Douglas, od Francuza tvorac klišeja »francuskog ljubavnika« Charles Boyer, od Britanaca (uoči II svj. rata) Lawrence Olivier, Leslie Howard, Robert Donat, David Niven i James Mason (kao njegov pomalo sadistički »derivat«), koji tipu pridaju znatno realističkije odlike. Izbijanje II svj. rata čini tip potpuno demodiranim; nakon njega javljaju se tek rijetki i kratkotrajni nastavljači: Louis Jourdan potkraj 40-ih godina, Tony Curtis i Rossano Brazzi 50-ih te Omar Sharif potkraj 60-ih. Marcello Mastroianni u nekoliko uloga evocira ili parodira tip. Ipak, predstavnici tipa prisutni su i danas u južnoam. kinematografijama.

LIT.: E. Patalas, Sozialgeschichte des Stars, Hamburg 1963.