ROHMER, Éric

ROHMER, Éric (pr. ime Jean-Marie Maurice Schérer), franc. redatelj, scenarist, kritičar, historičar i teoretičar filma (Nancy, 4. IV 1920). Isprva profesor književnosti s lit. ambicijama, potom film. kritičar (»Les Temps Modernes«, »La Parisienne«, »Arts«). God. 1950. sa J.-L. Godardom i J. Rivetteom osniva kratkotrajni časopis »La Gazette du Cinema«, a 1957-63. gl. je urednik u »Cahiers du Cinéma«. U to doba režira i niz uspjelih kratkometr. filmova (Dnevnik zločinca — Journal d'un scélérat, 1950; Predstavljanje, ili Charlotte i njezin odrezak — Présentation, ou Charlotte et son steak, 1951; Bérénice, 1954; Véronique i njezina ništarija — Véronique et son cancre, 1958; Nadja u Parizu — Nadja à Paris, 1964); 1957. scenarist je kratkoga igr. filma Svi dečki se zovu Patrick J.-L. Godarda. Prvi cjelovečernji film U znaku lava (Le signe du Lion) realizira prema vlastitom scenariju 1959. God. 1964. zapošljava se na televiziji, za koju snima čitav niz dokum. i igr. programa (izdvaja se serija Sineasti našeg vremena — Cinéastes de notre temps). U toku 60-ih godina ostvaruje ciklus od 6 Moralnih priča (Contes moraux), s naslovom »posuđenim« od pisca iz XVIII st. J.-F. Marmontela, započet kratkometr. filmovima Pekarica iz Monceaua (La boulangère de Monceau, 1962) i Suzannina karijera (La carrière de Suzanne, 1963) a nastavljen dugometražnima Skupljačica (La collectionneuse, 1966), Noć kod gospođice Maud (Ma nuit chez Maud, 1969, nominacija za Oscara za film izvan engl. govornog područja), po većini kritičara njegovo najbolje djelo, Clairino koljeno (Le genou de Claire, 1970, Prix Louis Delluc) i Ljubav poslijepodne (L'amour l'après-midi, 1972), čijoj kvaliteti znatno pridonosi fotografija N. Almendrosa; svi variraju istu temu i imaju zajedničku strukturu: intimni »verbalni vatrometi« likova čiji se intelektualni, ponekad i moralni integritet dovodi u pitanje stalnom izmjenom fiz. okolnostî, pri čemu se pokazuje nepodudarnost između onoga što junaci govore i onoga što čine; ostvareni fluidnom, jednostavnom i ekonomičnom tehnikom koja ne samo što uspijeva evocirati ambijente, već i osigurati duboku introspekciju karakterâ te ocrtali psihol. atmosferu stalno obnavljanih susreta, ti filmovi Rohmera čine jednim od najinteligentnijih i najoriginalnijih mislilaca suvremenog filma. God. 1976. ekranizira novelu H. von Kleista Markiza o (La marquise d'O /specijalna nagrada u Cannesu/), a 1978. Parsifal Galski (Perceval le Gallois), film u kojemu se govori u stihovima i koji srednji vijek prikazuje na veseo i privlačan način. Njegov idući ciklus od 6 filmova pod nazivom Komedije i izreke (Comédies et proverbes) realiziran je skromnim budžetom (neki filmovi čak najprije na 16mm vrpci), u kratkom roku, pri čemu do izražaja dolazi Rohmerova kreativna improvizacija u radu s glumcima (često početnicima), ali i kontrola nad cjelinom djela (Avijatičareva žena — La femme de l'aviateur, ou On ne saurait penser à rien, 1980; Lijepo vjenčanje — Le beau mariage, 1981; Pauline na plaži — Pauline à la plage, 1982 /nagrada za režiju u Berlinu/; Noći punog mjeseca — Les nuits de la pleine lune, 1984; Zelena zraka — Le rayon vert, 1986 /Zlatni lav u Veneciji/; Prijatelj moje prijateljice — L'ami de mon amie, 1987). Općenito, nešto »ležernijeg« tona od prethodnog ciklusa, većinom sa ženskim likovima (npr. M. Rivière, njegova česta protagonistica) u središtu zbivanja, ti filmovi stvaraju privid pukog odslikavanja svakodnevice i »običnosti«, prerastajući — međutim — u njezinu sublimaciju prožetu oštroumnim filoz. i diskretno moral. opservacijama. Bavi se i kaz. režijom i videom.

Na polju film. teorije objavio je više značajnih ogleda, među kojima se ističe opsežni Celuloid i mramor (Le celluloïd et le marbre, 1955), u kojem tvrdi da film. umjetnost ništa ne dobiva traženjem vlastitog identiteta u odnosu na druge, jer je važno po čemu je drugima bliska; u usporedbi filma s dr. umjetničkim medijima dolazi do zaključka (slično onome što je smatrao → R. Canudo) da su oni u hijerarhijskom odnosu na čijem je vrhu film, »posljednje pribježište poezije«, koje osigurava posredni i usamljenički dodir sa svijetom, utoliko snažniji što se u njemu »metafora gubi u gestu koji, i u najbanalnijemu svom obliku, sugerira neku zadnju misao«: moderni film ne pripada onome tko vjeruje da treba glorificirati konfuziju samo zato što su »stari« propagirali red i harmoniju, već onome tko je »sretan u svom vremenu«; stoga suvremeni stvaralac ne smije razvijati ukus za bizarno, jer se umjetna namjera na ekranu začas ogoli, već izražavati najvišu misao epohe na uštrb osobne ispovijesti; filmu je u tom smislu ravna jedino moderna arhitektura (jer s njime dijeli »demijurški poredak« koji je čista kreacija). Značajan rad mu je i Hitchcock (1957, sa C. Chabrolom).

Ostali cjelovečernji igr. filmovi: Uzorne djevojčice (Les petites filles modèles, 1952, nedovršen); Pariz viđen od... (omnibus, epizoda Place de l'Étoile, 1964); Četiri avanture Reinette i Mirabelle (Quattre aventures de Reinette et Mirabelle, 1987, omnibus od 4 epizode).

LIT.: G. Angeli, Éric Rohmer, Milano 1979; M. Mancini, Éric Rohmer, Firenze 1982; Cinemateca Portuguesa, Ciclo Éric Rohmer, Lisboa 1983.