MITRY, Jean

MITRY, Jean (pr. ime Jean-René-Pierre Goetgheluck Le Rouge Tillard des Acres de Préfontaines), franc. redatelj, historičar i teoretičar filma (Soissons, 7. XI 1907 — 18. I 1988). Studirao teorijsku fiziku i teoriju spoznaje. Bio je asistent M. L'Herbiera, suosnivač Francuske kinoteke, animator kino-klubova i profesor na IDHEC-u, Sorbonni i u Montrealu. Režirao je kratkometr. filmove Pacifik 231 (Pacific 231, 1949), Slike za Debussyja (Images pour Debussy, 1951), U zemlji velikih krečnjaka (Au pays de grandes causses, 1952), Mehanička simfonija (Symphonie mécanique, 1955) i dr. te dugometr. igrani Zagonetka u Folies-Bergèreu (Énigme aux Folies-Bergère, 1959). Urednik je edicije Classiques du Cinéma. Njegovi najvažniji historiografski radovi su John Ford (1954; 1964), S. M. Eisenstein (1956), Charlot i chaplinovska fabula (Chariot et la fabulation chaplinesque, 1957), René Clair (1961), Rječnik filma (Dictionnaire du cinéma, 1963) i Povijest filma (Histoire du cinéma, još nedovršeno djelo u nekoliko svezaka /prvi objavljen 1968/). U teoriji je zastupao psihol. orijentaciju, tvrdeći u opsežnom djelu Estetika i psihologija filma (Esthetique et psyhologie du cinéma, 1963-65) da je film jezik sui generis — ne apriorna semantička forma kojoj se pridodaju estetičke kvalitete, nego estetička kvaliteta koja se bogati svojstvima jezika, jezik drugog stupnja čiji se identitet ogleda u strukturama, i stoga sredstvo izražavanja: film je estetski oblik koji se služi sredstvom izražavanja (slika) čija je posljedica jezik. M. razlikuje prvi stupanj značenja (značenje sâme stvarnosti ostvareno u slici-analogonu) u kojem fotogenični predmet postaje čvrsto motivirana indicija, i drugi stupanj gdje značenje postaje poetsko ili izražajno zahvaljujući povezivanju ikoničkih označavajućih u skladu s jednom logikom implikacijâ što ih postavlja u situaciju jezika. Po ogledu O jeziku bez znakova (D'un langage sans signes, 1967), ovi relacijski označitelji više nisu slike nego veze među njima, pa se značenja višeg reda ostvaruju bez znakova: označavajući je sâm proces transfera čiji je rezultat neodređeno, »zamagljeno« označeno, a film. slika postupa u kontekstu kao znak ali to ne postaje: film je jezik bez znakova, samo s označavajućima koji su motivirani i stalno promjenljivi — sistem nesistematiziranih, nekodificiranih i kodifikaciji nepodložnih označavajućih što stvara konotaciju od sâmog sklopa denotativnih okolnosti iz kojih se rađa i koje ne može zaobići; implikacije su tu samo posljedica suda, a ne jezičnog označavanja. — Osim toga, M. ima zanimljivih opažanja i o kadru, identifikaciji, montaži, metafori, subjektivnim snimkama, muzici, boji, sličnostima i razlikama između filma i kazališta ili romana te o tzv. modernom filmu.