FANTÔMAS

FANTÔMAS, gl. lik serije detektivskih romana Pierrea Souvestrea i Marcela Allaina koji su mjesečno izlazili 1911—14 (ukupno 32 knjige, svaka s prosječno oko 450 stranica) i stekli golemu popularnost. Tipični izdanak pustolovne subliterature, F. je tajanstveni, zakrinkani zlikovac koji vrši najrazličitije, često nevjerojatne pothvate i podvale, neuhvatljivi »vitez zla« koji uvijek izmakne svojim stalnim goniteljima — inspektoru Juveu i novinaru Fandoru. Na film ga prvi prenosi → L. Feuillade u pet serija (vjerne ekranizacije, u više epizoda, prvih 5 romana), s Renéom Navarreom u naslovnoj ulozi, Bréonom kao Juveom i Georgesom Melchiorom kao Fandorom: Fantômas (1913, 3 epizode), Juve protiv Fantômasa (1913, 4 epizode), Mrtvac koji ubija (1913, 6 epizoda), Fantômas protiv Fantômasa (1914, 4 epizode) i Lažni sudac (1914, 1 epizoda). Majstor oniričke serije, Feuillade uzdiže svog »negativca« do poetskog simbola tajanstvenosti, nereda i nemira. Privlačnost lika i činjenica da je to serija u kojoj zlo prvi put trijumfira izazivaju niz prosvjeda i navode Feuilladea da se iskupi dijametralno suprotnim, pozitivnim likom → Judexom. Serija je, međutim, postigla izvanredan uspjeh u inozemstvu, osobito u Rusiji te u SAD, u kojima je i inicirala početak proizvodnje različitih film. serija.

Na osnovi lika kasnije nastaju mnogi filmovi i više serija, koji nisu dostigli umj. razinu Feuilladeovih ostvarenja. Tako, u SAD 1920—21. Edward Sedgwick za kompaniju Fox režira seriju od 20 epizoda; u Francuskoj, Paul Fejos 1931. realizira film Fantômas; 1949. Robert Vernay snima film Fantômas protiv Fantômasa; sredinom 60-ih godina André Hunebelle snima 3 filma, sa Jeanom Maraisom kao Fandorom i Luisom de Funèsom kao Juveom: Fantômas (1964), Fantômasov povratak (1965) i Fantômas protiv Scotland Yarda (1966).