ŽIVANOVIĆ, Jovan

ŽIVANOVIĆ, Jovan, redatelj, scenarist i scenograf (Zemun, 20. VI 1924). Za II svj. rata ilegalac u Beogradu; nakon rata skladištar i izvanredni student prava. Na konkursu poduzeća Avala film primljen za asistenta redatelja, režira od 1948 (dokum. film Prvi letovi). Težeći angažiranom dokumentarizmu realizira Ljude iz zadruge (1950), o međuljudskim i polit. odnosima na selu u doba dirigirane kolektivizacije; to dovodi do sukoba s Avala filmom i jedne od prvih polemika u jugosl. kritici — teksta koji u listu »Glas« potpisuju Ž. B. Jovanović, V. Bjenjaš i M. Pejić, boreći se protiv apologetičnosti dokum. filma. Nakon nekoliko namjenskih projekata, angažiranom dokumentarizmu se vraća filmom Vratio se u zavičaj (1955), o promjenama na selu. Na igr. filmu debitira u korežiji sa M. Stefanovićem — prvim jugosl. angažiranim projektom Zenica (1957), društv. dramom o nagloj industrijalizaciji, u kojoj izbjegava patetičnost filmova o »graditeljima novog društva«, prikazujući ih kao ranjiva bića; time stvara svojevrsni žanr u domaćem filmu, a sebe predstavlja kao autora »sasvim običnih i uvjerljivih filmova o našim ljudima i našem vremenu«. Sukob osjećaja i dužnosti u filmu Te noći (1958), sugestivno ambijentiranom u palanci u koju prodire industrijalizacija, ostaje na razini naznake problema. Čudna devojka (1962) po romanu Izlet u nebo G. Olujić, sa Š. Rozin u naslovnoj ulozi, početak je suradnje sa scenaristom J. Grizeljom — graffiti o životu studentske omladine u trendu »traganja za istinom o mladoj generaciji«, ujedno njegov najveći uspjeh. Koprodukcijom Ostrva (1963), sa E. Sommer i P. Van Eyckom, produbljuje zanimanje za psihologiju i dileme mladosti, dok je film Uzrok smrti ne pominjati (1968, i scenograf) — memento poginulima u ratu po scenariju B. V. Radičevića — njegov jedini odmak od suvremene tematike. Prema scenarijima Ž. Lazića realizira 2 filma: Kako su se voleli Romeo i Julija (1966, i scenograf), o mladenačkoj ljubavi koju guši skorojevićka netrpeljivost, i Naivko (1975), o naivnom slikarstvu, jedan od pokušaja stvaranja suvremenoga komerc. filma. I preostali njegovi filmovi (I bog stvori kafansku pevačicu, 1972; posebno Radio Vihor zove Anđeliju, 1979) suvremene su priče lakog žanra, u kojima prevladavaju elementi komedije — kako sam kaže, »pop-filmovi« koji označuju početak film. i televizijske »selomanije«, najavljujući ujedno tzv. novokomponovanu komediju iz 80-ih godina.