VELIMIROVIĆ, Zdravko

VELIMIROVIĆ, Zdravko, redatelj i scenarist (Cetinje, 11. X 1930). Upisao (1949) režiju na Visokoj filmskoj školi u Beogradu; diplomirao (1954) film. i kaz. režiju na Akademiji za pozorište i film; usavršavao se (1956/57) na visokoj film. školi IDHEC u Parizu. Po povratku djeluje na Televiziji Beograd, no ubrzo prelazi u slobodan status; realizira više od 30 kratkometražnih i 5 dugometražnih dokum. filmova, te 8 igranih (a radi i u kazalištu i na radiju). Za prvi samostalni film Zublja grahovačka (1958), u povodu obilježavanja pobjede nad Turcima na Grahovskom polju, dobiva Trinaestojulsku nagradu SR Crne Gore, a vrlo je zapažen i filmom o Bokeljskoj mornarici — U spomen slavne mornarice (1959); za film Ekselencije (1966), prvi u proizvodnji producenta s Kosova, o »najmlađem parlamentu sveta« — prvomu dječjem klubu UN organiziranom u višenacionalnoj Prištini, nagrađen je na festivalu u Beogradu 1967, dobio nagradu CIDALC-a i Specijalnu diplomu u Moskvi, dok je za film A, to ste vi... (1969), inspiriran akcijom »Večernjih novosti« za podvig godine, nagrađen Srebrnom medaljom »Beograd«. Španija naše mladosti (1967), o jugosl. dobrovoljcima u španj. građanskom ratu, i Umir krvi (1971, Zlatna medalja »Beograd« 1972), o krvnoj osveti među Albancima u pograničnom pojasu Crne Gore, njegovi su najznačajniji dugometr. dokumentarci. Na igr. filmu debitira prvim scenarijem B. Pekića Dan četrnaesti (1960), o 4 osuđenika koji zbog dobrog vladanja dobivaju 14 dana dopusta, uspješno prikazanim u Cannesu, a slijedi koprodukcija sa SSSR-om Provereno, min njet (1965, sa J. Lisenkom). Najveće uspjehe ostvaruje ekranizacijama knjiž. djelâ: Lelejska gora (1968) po romanu M. Lalića; Derviš i smrt (1974, i koscenarist sa B. Mihajlovićem-Mihizom), njegovo najznačajnije ostvarenje u kojem je sačuvao meditativne tokove romana M. Selimovića (Velika srebrna arena za film, Zlatna arena za režiju u Puli); Dorotej (1981, i koscenarist s Mihizom) prema romanu D. Nenadića, ljubavna priča vlastelinke i vidara (G. Popović i G. Šantić) s pozadinom borbi za vlast u srednjovj. Srbiji. Uspješan je i ratnim filmovima Vrhovi Zelengore (1976, i koscenarist sa M. Oljačom i Đ. Labovićem /Zlatna arena za scenarij/) i Dvoboj za južnu prugu (1978, i koscenarist sa P. Đorđevićem). God. 1984/85. provodi u Mozambiku, gdje režira prvi igr. film te zemlje Vreme leopardâ (O tempo dos leopardos, 1985) o borbi za nezavisnost. Od 1974. predaje režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu (od 1981. u zvanju redovnog profesora).