NORŠTEJN, Jurij Borisovič

NORŠTEJN, Jurij Borisovič, sovj. crtač, animator i redatelj (Andrejevka, 15. IX 1941). Karijeru otpočeo u vodećemu moskovskom studiju Sojuzmul'tfil'm, gdje je 1959/60. pohađao kurs za crtače i animatore, a 1961-68. surađivao na više od 40 lut. filmova. Sa A. Turinom 1968. korealizirao je anim. film 25. oktobar — prvi dan (25-e — pervyj den') posvećen oktobarskoj revoluciji, inspiriran sovj. likovnom avangardom 20-ih godina. Sa svojim profesorom I. P. Ivanovom-Vanom 1970. korežirao je kolaž Bitka kod Keržanca (Seča pri Keržence, Grand Prix festivala u Zagrebu 1972), na kompoziciji Bajka o nevidljivom gradu Kitežu i djevici Fevroniji N. A. Rimskog-Korsakova, služeći se motivima rus. srednjovjekovnih ikona, fresaka i iluminacija.

Samostalno (uz stalnu suradnju supruge F. A. Jarbusove) realizira 4 remek-djela koja ga svrstavaju među prvake suvremene sovj. i svjetske animacije: Lisica i zec (Lisa i zajac, 1973, nagrada u Zagrebu 1974), Čaplja i ždral (Čaplja i žuravl', 1974, nagrade u Annecyju i New Yorku, Grand Prix u Melbourneu, Tempereu i Odenseu), Ježić u magli (Ëžik v tumane, 1975, Grand Prix u Melbourneu i Teheranu) i Bajka nad bajkama (Skazka skazok, 1979, Grand Prix u Zagrebu 1980. i u Lilleu, nagrade u Ottawi i Oberhausenu /na retrospektivi anim. filmova u povodu Olimpijskih igara u Los Angelesu 1984. proglašen najboljim anim. ostvarenjem svih vremena/).

Posebnim, vrlo složenim postupkom spajanja elemenata anim. crteža, kolaža te raznih materijala i predmeta, N. — majstor slikâ, kompozicijâ i struktura kakve film. animacija prije njega nije otkrila — stvara slojevite fantastične labirinte istančanih poetskih motiva, s vrsno oblikovanim i oživljenim životinjskim likovima koji postaju čudesno sugestivna bića. Vrhunac rukotvorne animacije, to su istodobno i poeme gusto isprepletena znakovlja: od lokalne tradicije, folklora i duhovno-lik. prostora rus. pravoslavlja, preko arhetipova knjiž. i legendarne baštine, do lik. i poetskih vrijednosti moderne umjetnosti.