HAANSTRA, Bert

HAANSTRA, Bert, niz. redatelj (Holten, 31. V 1916). Sin slikara, studirao je na Umjetničkoj akademiji u Amsterdamu, a bavio se i fotografijom. U dodir s filmom dolazi kao kino-amater, da bi mu se konačno posvetio kao profesionalac. Karijeru počinje kao snimatelj filmom Mirta i demoni (P. B. Schreiber, 1948). Ubrzo se osamostaljuje i postaje potpunim autorom svih svojih filmova kojima je scenarist, redatelj, snimatelj i montažer. Film Krug dvorca Muiderk (De Muiderkring herleeft, 1949) već nosi sve osnovne autorove značajke: vizualnu rafiniranost i uravnoteženost odnosa u kadru i u scenariju. Nizozemska ga snažno inspirira životom ljudi u dodiru s vodom, u borbi za zemlju, pa se to ogleda u filmu Zrcalo Nizozemske (Spiegel van Holland, 1950), kojim se definitivno afirmira kao dokumentarist izvanrednog senzibiliteta (nagrađen je Grand Prixom za dokum. film u Cannesu 1951). Filmovima Nizozemski srednjevjekovni skulptori (Nederlandse beelhouwkunst tijdens de late middeleeuwen, 1951), Panta rhei (1951) i Konstruktori nasipa (Dijkbouw, 1952, početak njegove suradnje s film. sekcijom kompanije Royal Dutch Shell) potvrđuje ocjene kritičarâ o snazi svoga poetičnog dokumentarizma. U filmovima koje radi za kompaniju Shell (npr. Potraga za naftom — The Search for Oil, 1953, i Bušenje — The Wild-Cat, 1953) H. je uspješno povezao jasnoću informacije s izrazitim artizmom pjesnika. God. 1955. snima film Suparnički svijet (The Rival World), o problemima ekologije, prehrane i obrane od skakavaca na Bliskom istoku. Filmom Rembrandt, slikar ljudi (Rembrandt, schilder van de mens, 1956) H. se uvrštava među najbolje film. esejiste na temu lik. umjetnosti. Slijedi (naručeni) film Staklo (Glas, 1958), jedan od vrhunaca njegova stvaralaštva, djelo gotovo glazb. strukture, svojevrsna poema ljudskom radu i vještini; nagrađen je Oscarom i brojnim dr. nagradama na međunar. filmskim festivalima. H. je snimio i 2 igr. filma, Fanfare (1958) i Afera M. P. (De zaak M. P., 1960), ali bez većeg uspjeha. Filmovi Zoo (1961), u kojem se s ironijom — pomoću paralelne montaže — prikazuju »stanovnici« i posjetioci zoološkog vrta, Delta faza I (Delta Phase I, 1962), o gradnji nasipa, Svi ljudi (Alleman, 1963), s neobičnim, vrlo duhovitim opservacijama o njegovim sunarodnjacima, a ponajviše Glas vode (De steme van het water, 1966) potvrđuju sve vlastitosti u okviru poslijeratnoga poetičkoga dokumentarističkog pristupa, po kojem je postao jedinstvenom autorskom veličinom u svijetu. Od 1970. bavi se pretežno proizvodnjom filmova. Surađivao je na filmu Prometna gužva (1970) J. Tatija.

Ostali filmovi: Naftonosno polje (The Oilfield, 1954); Bog Šiva (God Shiva, 1955); Mora više nema (En de zee niet meer, 1956); Povratak iz Madrida (Retour Madrid, 1968); Majmun i supermajmun (Ape and Superape, 1973); Kad makovi procvjetaju (Dokter Pulder zaait papavers, 1975); Nacionalni parkovi — nužnost (Nationale parken... noodzaak, 1978); Jubilej gospodina Slottera (Een pak slag, 1979, suredatelj sa R. Haanstrom).