GRÜNE, Karl

GRÜNE, Karl, njem. redatelj i glumac (Beč, 22. I 1890 — Bournemouth, 1962). Učenik M. Reinhardta, isprva glumac na mnogim berlinskim pozornicama. Neko vrijeme ravnatelj Residenttheater a u Berlinu. God. 1918. preko producenta Maxa Schacha dolazi na film. Prva dva filma, Pastirica (Der Mädchenhirt) i Ljudi u lancima (Menschen in Ketten), režira zajedno sa F. Zelnikom 1919. Najznačajniji mu je film Ulica (Die Strasse, 1923), postekspresionističko ostvarenje po kojemu je ustanovljen izraz ulični film (Strassenfilm) — za niz kasnijih filmova s »uličnim temama«. Film prikazuje dobroćudnog malograđanina u potrazi za oslobođenjem od bračne dosade na primamljivim velegradskim ulicama; snimljen je po scenariju C. Mayera, bez natpisâ, s vrlo prepoznatljivim i izravnim slikovnim simbolima velegradskih značajki (ritmičko ponavljanje odraza u rasvijetljenim izlozima, reklame, »prijeteća« gomila, automobili, tramvaji). Neka od tih vizualnih rješenja moguće je kao utjecaj otkriti u tadašnjim filmovima G. W. Pabsta i, kasnije, F. Langa. Nakon toga snima cijeli niz filmova s različitim temama, od freudističkih do socijalnih. Film Eksplozija u rudniku (Schlagende Wetter, 1923) primjer je soc. teme (sa znatnim utjecajem na Pabstovo Drugarstvo), dok je Arabella (Arabella, der Roman eines Pferdes, 1925) izrazita melodrama u kojoj M. Marsh igra ulogu balerine. Filmovi Kraljica Luisa (Königin Luise, 1928) i Waterloo (1929) povijesni su spektakli snimljeni u luksuznoj scenografsko-kostimogr. opremi. God. 1931. G. odlazi u Francusku, gdje 1932. snima Žutu kuću (La maison jaune), franc. verziju vlastitog filma Žuta kuća King-Fua (Das gelbe Haus des King-Fu, 1931), a potom u Vel. Britaniju gdje postaje umj. direktorom proizvodne kuće Capitol Film Corporation. Režirao je ukupno oko 30 filmova.

Ostali važniji filmovi: Noć bez jutra (Die Nacht ohne Morgen, 1921); Komedijaši (Komödianten, 1924); Ljubomora (Eifersucht, 1925); Braća Schellenberg (Die Brüder Schellenberg, 1926); Na rubu svijeta (Am Rande der Welt, 1927); Markiz d'Éon, špijun Madame Pompadour, (Marquis d'Éon, der Spion der Pompadour, 1928); Katharina Knie (1929); Abdul prokleti (Abdul the Damned, 1935); Pagliacci (Pagliacci/A Clown Must Laugh, 1937).