TINJANOV, Jurij Nikolajevič

TINJANOV, Jurij Nikolajevič, sovj. knjiž. teoretičar, film. scenarist, esejist i teoretičar (Režica, Latvija, 18. X 1894 — Moskva, 20. XII 1943). Jedan od vodećih predstavnika ruske formalističke škole. Studirao na Historijsko-filološkom fakultetu u Petrogradu (danas Lenjingrad), predavao na Lenjingradskom institutu historije umjetnosti. Teorijom filma bavio se sporadično, zastupajući ideju da »siromaštvo« fotogr. materijala u pokretu, tj. nedostatak boje, reljefa i zvuka, predstavlja potencijal umjetnosti, njezinu »konstruktivnu bit«, nagovješćujući tako R. Arnheima; slikovne vrijednosti koje medij koristi nisu značajne same po sebi, već samo kao »semantički znaci« (»Slika koja se nadovezuje na neku drugu nosi semantičku oznaku prethodne i obojena je njome kroz odnos smisla«), pa vidljivi svijet u filmu nije dan kao takav, nego proizlazi iz semantičke međuveze predmeta i ličnosti, koja kroz stilističko preobražavanje daje »filmsku stvar« i »filmskog čoveka«. Film. vrijeme i prostor, metafora i svaki dr. izražajni postupak posljedice su ovakvoga »semantičkog smjenjivanja« jedne pojave drugom, a proces montaže nije puko povezivanje slika, nego »diferencirano nizanje« koje treba istaknuti njihovu »kulminacijsku točku« (O osnovama filma — Ob osnovah kino /u zborniku Poetika filma — Poètika kino, 1927/). Bavio se i film. scenaristikom (posebno u nij. razdoblju).