PASKALJEVIĆ, Goran

PASKALJEVIĆ, Goran, redatelj i scenarist (Beograd, 22. IV 1947). Diplomirao režiju na film. akademiji FAMU u Pragu 1972 (u klasi E. Klosa). Isprva radi na Televiziji Beograd, ostvarivši više od 30 dokum. i igr. programa. Film. karijeru otpočinje kratkim igr. filmovima Legenda o Lapotu (1972, Srebrna medalja »Beograd« /ex aequo/ na festivalu u Beogradu) i Potomak (1974, Zlatna medalja »Beograd« /ex aequo/). Njegov cjelovečernji prvijenac Čuvar plaže u zimskom periodu (1976, Zlatna arena za režiju u Puli, nagrada CIDALC-a u Berlinu) sjetna je komedija o ljudskoj usamljenosti; sl. temu razvija u idućem filmu Pas koji je voleo vozove (1977), intimističkoj tragikomediji koja traži i nalazi svoja uporišta na razmeđi nježnosti i nasilja. Njegovo najznačajnije djelo Zemaljski dani teku (1979, Velika brončana arena u Puli, Grand Prix u Avellinu, »film godine« po jugosl. filmskoj kritici), u kome je ostvario potresno svjedočanstvo o starenju i ljudskoj odanosti; autentične osobe iz jednoga staračkog doma tumače vlastite sudbine, a P. — uspješno podražavajući dokumentarističku fakturu — u punoj mjeri ostvaruje dojam stvarnosti — jednu suvremenu varijantu neorealizma. Puna stvaralačka zrelost ogleda se u Posebnom tretmanu (1980, Zlatna arena za režiju u Puli, »film godine« po jugosl. kritici, nagrada M. Dravić za sporednu ulogu u Cannesu, nominacija za Golden Globe u Hollywoodu), metafori o otuđenom društvu koja polazi od ljudskih sudbina u sanatoriju za alkoholičare. Međunar. uspjesi njegovih filmova odvode ga u Hollywood, gdje realizira film Suton (Twilight Time, 1983, Grand Prix UNICEF-a) sa K. Maldenom u gl. ulozi, priču o starcu i dječaku koja ponovo pokazuje Paskaljevićevo zanimanje za ljudsku usamljenost. U Varljivom letu 68 (1984), pokušaju sjetne reminiscencije u kojem do izražaja ponajviše dolazi utjecaj »novog vala« čehosl. filma, osjećaju se znaci stvaralačke krize. Anđeo čuvar (1987) o prodaji romske djece u Italiji, temeljen na istinitoj priči, djeluje kao autentično svjedočenje o vremenu i ljudima; u ediciji International Film Guide za 1987. nalazi se na 4. mjestu liste 10 najboljih.

Paskaljevićev opus odaje izuzetan autorski senzibilitet, koji u temama usamljenosti i otuđenosti suvremenog čovjeka najčešće uspijeva prigušiti sentiment te tako ostvariti poruku visoke metaforičnosti.