MITROVIĆ, Živorad-Žika

MITROVIĆ, Živorad-Žika, redatelj i scenarist, (Beograd, 3. IX 1921). Pripadnik prve generacije poratnih sineasta, režira od 1946 (dokum. film Nove pobede, o fiskulturnom sletu JNA). Nakon toga snima i sljedeće kratkometr. filmove: Prve svetlosti (1949), Zemlja je čekala traktor (1951), Prizrenski motivi (1952) i Požari u gradu (1953), svi o elektrifikaciji Kosova, te P. D. O. (1981) o protudesantnoj obrani. Vrlo rano posvećuje se društv. radu u kinematografiji (predsjednik Udruženja filmskih radnika Srbije, od 1953. zamjenik generalnog sekretara, potom do 1965. predsjednik Saveza filmskih radnika Jugoslavije, kao i mnoge dr. funkcije). Najplodniji jugosl. redatelj, do 1986. režirao je 20 cjelovečernjih igr. filmova, kojima je najčešće i (ko)scenarist. Već prvim filmom Ešalon doktora M. (1955), o napadu kosovskih balista na transport ranjenika, opredjeljuje se za akcioni film. Filmovi Kapetan Leši (1960) i njegov nastavak Obračun (1962), oba također s tematikom iz NOB-e na Kosovu, donose mu (kao i gl. junaku A. Gavriću) golemu popularnost tvorca »jugoslavenskog vesterna«. U najvećem broju svojih djela M. prikazuje akcije partizanâ ili ustanikâ proteklih vremena, ali obrađuje i suvremenu tematiku (npr. nekoliko krim. filmova). Ističu se: Poslednji kolosek (1956) o bandi kradljivaca na željeznici; Mis Ston (1958) o mak. ustanicima koji od tur. vlasti traže otkup za zarobljenu am. misionarku; Signali nad gradom (1960) o oslobađanju partizanskog borca iz bolnice u okupiranom gradu; Solunski atentatori (1961) o mak. rodoljubima koji atentatima demonstriraju protiv tur. okupacije na Balkanu; Nevesinjska puška (1963, Srebrna arena za režiju na festivalu u Puli) o ustanku protiv Turaka u Hercegovini u XIX st.; Nož (1967) o misterioznom ubojstvu pjevača zab. muzike; Operacija Beograd (1968) o spašavanju savezničkog oficira iz ruku esesovaca; Ubistvo na podmukao i svirep način i iz niskih pobuda (1969), o ubojstvu uglednoga beogradskog advokata. Režirao je i sljedeće filmove većih tematskih pretenzija: Marš na Drinu (1964, Velika srebrna arena za film i Zlatna arena za režiju u Puli), dramu Srbije u poč. I svj. rata; Užička republika (1974), veliki ratni spektakl o prvom slobodnom teritoriju u Evropi okupiranoj od nacistâ; Timočka buna (1983), dramu u sjenci velike bune protiv kralja Milana 1883. Unekoliko izvan njegove akcione orijentacije je film Savamala (1982), priča o zbivanjima 1936. u ovom dijelu Beograda. Za svoj rad M. je stekao mnogobrojna priznanja i nagrade; ističu se Sedmojulska nagrada SR Srbije 1961. za pojedinačno djelo (Kapetan Leši) i Oktobarska nagrada grada Beograda 1964 (za režiju i scenarij /zajedno sa A. Diklićem/ Marša na Drinu).

Ostali igr. filmovi: Potraži Vandu Kos (1957); Gorke trave (Bittere Kräuter, 1966, koprodukcija sa SR Njemačkom); Do pobjede i dalje (Do pobedata i po nea, 1966); Brat doktora Homera (1968); Protestni album (1986).