RIVETTE, Jacques

RIVETTE, Jacques, franc. redatelj i kritičar (Rouen, 1. III 1928). Kao film. kritičar (»Arts«), kasnije urednik (»Cahiers du Cinéma«), zajedno s kolegama (kao jedan od istaknutijih pripadnika franc. → novog vala) kritički revalorizira film. tradiciju na osnovi svojevrsnoga filmofilskog fanatizma (zbog sklonosti višekratnome pažljivom proučavanju pojedinog filma ostvaruje i svojevrsne rekorde: prigodom premijernog prikazivanja Zlatne kočije, 1952, J. Renoira ostao je u kino-dvorani od 14 h do ponoći). Film. karijeru otpočinje kao asistent C. Renoira, a svoj prvi film — kratkometr. Udarac pastira (Le coup du berger, 1955) — realizira na osnovi slobodne inspiracije Balzacom. U vrlo složenim financ. okolnostima režira svoj prvi dugometr. film Pariz nam pripada (Paris nous appartient, 1960 /započet još 1952/), čije dovršenje omogućuju F. Truffaut i C. Chabrol. Djelo (dužine 135 min) odiše bogatim filmofilskim iskustvom i stanovitom ezoteričnošću. U priči o kaz. trupi koja postavlja Shakespeareova Perikla prožimlju se intimna događanja s političkima, predočuje se »raskrižje« politike i umjetnosti na kojem se našla jedna zbunjena, uzdrmana generacija; naime, u toku rada stradaju 2 suradnika (vremenski koincidira s aktivnošću OAS-a) i stvara se psihoza da su žrtve polit. konspiracije širih razmjera (dok se ne ustanovi da je sve uobrazilja jednoga od članova ansambla). God. 1966. režira Redovnicu (Suzanne Simonin/La religieuse) prema D. Diderotu (sa A. Kariom), film klas. strogosti i vrsnih glum. kreacija, koji cenzura dugo nije puštala u distribuciju s objašnjenjem da je usmjeren protiv Crkve. I u filmu Luda ljubav (L'amour fou, 1967) ponavljaju se 2 njegove osobine: sklonost prema projektima čija se dužina ne uklapa u komerc. normative (252 min), te privrženost portretiranju umj. družinâ u trenutku pristupanja kreativnom činu; ovdje postavljanje Racineove Andromahe bilježi tv-ekipa, pa se film. sagledavanju odnosa između kazališta i televizije nude bogate montažne mogućnosti. Out One iz 1971. traje 12 h i 40 min; rad grupe glumaca prožimlje se s njihovim životima; djelo ispituje »rastezljiv« korelat između zadanog teksta i scenaristički fiksiranih likova s mogućnostima improvizacijskih nadgradnji i glum. dopunjavanja za snimanja (iz tog je materijala 1972. sažeo film Out One: spektar). Slijedi pokušaj komedije za nešto širu publiku Céline i Julie se voze u čamcu (Céline et Julie vont en bateau, 1974); isprobavajući različite obrasce igre, autor traži ravnotežu između imaginacije (snovi, laži, fantazije) i stvarnosti. I ezoterična »vilinska priča« Duelle (1976) potvrđuje da je R. sklon sporim, nespektakularnim projektima (zbog toga ga producenti izbjegavaju, a konzervativni historiografi svrstavaju među »marginalce koji rade čudnovate, hermetične filmove za vlastito zadovoljstvo«). Pokušaj približavanja publici predstavlja i Sjeverni most (Pont du Nord, 1981), pustolovni film sa špijunskom pozadinom, u stilu Fantômasa i Alice u zemlji čudesa. Slijedi Prizemljena ljubav (L'amour par terre, 1984), nova varijacija na temu kazališta i života, iluzije i realnosti. Orkan (Hurlevent, 1985), ne odveć uspjela adaptacija romana Orkanski visovi E. Brontë (zbog metodâ improvizacije i rada s naturščicima), transponirana je u Francusku oko 1930. Radi i za televiziju (npr. film o J. Renoiru za seriju Sineasti našeg vremena).

Ostali igr. filmovi: Noroît (1977); Merry-Go-Round (1978); Banda četvoro (La bande des quatre, 1988).

LIT.: J. Rosenbaum (urednik), Rivette: Texts and Interviews, London 1977.