POWELL, Michael

POWELL, Michael, brit. redatelj, scenarist, producent i pisac (Bekesbourne, 30. IX 1905 — 19. II 1990). Studirao na koledžu Dulwich i potom radio u banci. Zahvaljujući redatelju H. Lachmanu ulazi u am. filmsku ekipu R. Ingrama i od 1926. u raznim svojstvima surađuje u više njegovih filmova. Lachman ga uvodi i u brit. kinematografiju, gdje radi kao film. fotograf, montažer i scenarist (A. Hitchcocka, L. Picka i dr.). Režira od 1931, i do poč. 40-ih godina afirmira se niskobudžetnim filmovima raznih žanrova, kasnije i s nekoliko visokobudžetnih (ukupno 29). Prva priznanja stječe špijunskim filmom iz I svj. rata Špijun u crnom (The Spy in Black, 1939), ratnim thrillerom Kontrabanda (Contraband, 1940) i ratnim filmom iz II svj. rata 49. paralela (The Forty Ninth Parallel, 1941), te kao suredatelj (sa A. Brunelom i B. D. Hurstom) ratnopropagandne drame Lav ima krila (The Lion Has Wings, 1939) odn. (sa L. Bergerom i T. Whelanom) raskošne i inventivne film. bajke Bagdadski lopov (The Thief of Bagdad, 1940) — oba u produkciji A. Korde. Od 1939. u njegovim filmovima kao koscenarist surađuje → E. Pressburger, s kojim se P. 1941. udružuje u tandem (15 filmova do 1957), a 1943. osnivaju i produkcijsku tvrtku The Archers. U tom partnerstvu P. je bio dominantniji kao redatelj a Pressburger kao scenarist, dok su producentski posao dijelili. Među zajedničkim projektima izdvajaju se: bogato producirana, živopisna i duhovita melodrama Život i smrt pukovnika Blimpa (The Life and Death of Colonel Blimp, 1943), sa za to doba neobičnom pričom o prijateljstvu brit. i njem. oficira (što je izazvalo i Churchillovo negodovanje); romant. komedija Znam kuda idem (I Know Where I'm Going, 1945) o svojeglavoj udavači i oficiru na dopustu (W. Hiller i R. Livesey), realizirana u atraktivnim šk. pejzažima; Pitanje života i smrti (A Matter of Life and Death, 1946), koloristički inspirativna fantazija o pilotu oštećena mozga (D. Niven) podvojenom između realnoga i nadrealnoga; melodrama Crni Narcis (Black Narcissus, 1947), o kršć. redovnicama i njihovim frustracijama u samostanu na Himalaji; komercijalno iznimno uspješni baletni film Crvene cipelice (Red Shoes, 1948) o plesačici (M. Shearer) između dvojice posesivnih muškaraca; Hoffmannove priče (Tales of Hoffmann, 1951), ekranizacija dijelova istoimene opere J. Offenbacha. Često naglašeno melodramatični, ekscentričnih sižeja i rafiniranih kolorističkih efekata, sigurno fabulirani i s vještim spajanjem žanrovskih obrazaca, njihovi se filmovi znatno razlikuju od tradic. tokova tadašnje brit. produkcije, zbog čega povremeno izazivaju prigovore film. javnosti; s vremenom ipak stječu sve veći ugled, posebno kod mlađih brit. i novohollywoodskih sineasta. Nakon nekoliko komerc. neuspjeha, u drugoj polovici 50-ih godina P. se osamostaljuje te režira i proizvodi još 7 igr. filmova, radeći i u Australiji, Španjolskoj i Grčkoj. Najznačajnije mu je ostvarenje tog razdoblja Smrt u očima (Peeping Tom, 1959), priča o poremećenom mladiću (K. Böhm) koji je opsjednut kamerom, i njome pokušava »uhvatiti« smrtne grimase svojih žrtava; napadan kao »sadistička ekshibicija«, u kasnijim kritičarskim revalorizacijama istaknut je kao jedan od značajnih brit. filmova, stekavši s vremenom i kult-status. Ne postižući uspjeh kao u suradnji s Pressburgerom, s filma se povlači 1974. i režira na televiziji te objavljuje nekoliko romana. Poč. 80-ih godina kraće je vrijeme umj. savjetnik i rukovoditelj produkcije poduzeća Zoetrope F. F. Coppole. God. 1944-52. bavio se i kaz. režijom.

Ostali važniji filmovi — s Pressburgerom: Jedan od naših aviona nedostaje (One of Our Aircraft Is Missing, 1941); Canterburyjska priča (A Canterbury Tale, 1944); Zakopana (Gone to Earth/Wild Heart, 1948); Mala stražnja prostorija (Small Back Room, 1949); Neuhvatljivi profesor (The Elusive Pimpernel, 1950); Oh, Rosalinda! (1955); Bitka na La Plati (The Battie of the River Plate, 1956); samostalno: Kraljičina garda (Queen's Guards, 1960); Vrijeme pristanka (Age of Consent, 1969).