PIRANDELLO, Luigi

PIRANDELLO, Luigi, tal. književnik i scenarist (Agrigento, 28. VI 1867 — Rim, 10. XII 1936). Svjetsku slavu stekao kaz. komadima, novelama, romanima i esejima; dobitnik Nobelove nagrade 1934. Najčešće se bavio pitanjima spoznaje vlastitog identiteta i identiteta drugih, odnosom života i umj. forme te komičnoga i tragičnoga. Pisao je i film. scenarije, ali se općenito drži da je za film važniji posredan utjecaj njegovih djela. Prvi izvorni scenarij napisao je 1913, ali film nije realiziran. God. 1918. surađuje u filmu Tatice, svi mi se sviđaju! A. Palermija i L. D'Ambre, a 1919. u Snježnom leopardu A. Fratellija; kasnije piše još 2 izvorna scenarija: Čelik (1933) W. Ruttmanna i Ničija zemlja (1939) M. Baffica. Sa A. Lantzom adaptirao je vlastitu dramu Šest lica traži autora (Sei personaggi in cerca d'autore) za njem. film koji nije realiziran, dok je 1937. revidirao dijaloge filma Čovjek niotkuda P. Chénala, snimljenoga prema njegovu romanu Pokojni Matija Pascal (Il fù Mattia Pascal).

Prve adaptacije Pirandellovih djela realizirane su 1919. Otada je po njima — u Italiji, Njemačkoj, Francuskoj, Latinskoj Americi i SAD — snimljeno više od 30 filmova. Izdvajaju se: prvi tal. zvučni film Ljubavna pjesma (G. S. Righelli, 1930) po noveli Tišina (Il silenzio); Kao što me želiš (G. Fitzmaurice, 1931) po istoimenoj komediji (Come tu mi vuoi); Pa to nije ozbiljno (M. Camerini, 1936) po istoimenoj komediji (Ma non è una cosa seria); Čovjek, zvijer i krepost (Steno, 1953) po istoimenoj komediji (L'uomo, la bestia e la virtù); Putovanje (V. De Sica, 1974) po istoimenoj noveli (Il viaggio); Henrik IV (M. Bellochio, 1984), također i u nij. razdoblju (A. Palermi, 1926), po istoimenu kaz. komadu (Enrico IV); Dva života Matije Pascala (M. Monicelli, 1985) po romanu Pokojni Matija Pascal.

God. 1915. P. je u nastavcima tiskao roman Snima se (Si gira.,.), od 1925. poznatiji pod naslovom Bilješke Serafina Gubbija, snimatelja (Quaderni di Serafino Gubbio operatore), prvo važnije prozno umj. djelo u kojem se tematizira »svijet filma«; za film ga je slobodno adaptirao C. Campogalliani 1943.