BANGLADEŠ

BANGLADEŠ. Film u Bangladešu razvijao se usporedo s odvajanjem od Indije i stjecanjem nezavisnosti (poslije Oslobodilačkog rata protiv Pakistana 1971). Prvi film. studio izgrađen je u Daki 1959, i otada do 1982. snimljeno je oko 500 igr. filmova, a samo od 1972. do 1982. snimljeno ih je 340; posljednjih godina snima se po pedesetak filmova godišnje. Postoji drž. poduzeće Bangladeško udruženje za razvoj filma s pet hala za snimanje te s laboratorijima za crno-bijeli i kolor-film; osim toga, djeluju i tri manja privatna film. poduzeća. Osim pokretnih sezonskih kinematografa, u B. radi 320 kino-dvorana sa 125000 sjedišta, ali je zbog broja stanovnika (75 milijuna) i gustoće naseljenosti prosječna posjećenost vrlo velika. Kinematografi su dužni projicirati domaće filmove kroz 44 tjedna tokom godina. Trebalo je proteći nekoliko godina da se autori oslobode utjecaja ind. filma (posebno redatelja S. Raya) te filmova na jeziku urdu iz Pakistana. Oslanjajući se na vlastite probleme i teme, osobito društvene, pojedini autori snimaju filmove koje je zapazila i kritika i publika, tako »Rijeka i žena« (1965) Sadeka Khana, »To neće nikada doći« (1963) i »Stakleni grad« (1964) Zahira Raihatia, »Zbog toga« (1964) Subhasha Dutte te »Roophan« (1965) Syeda Salahuddina Zakija. Raihanov film »Sjaj života« (1969) neuvijeno govori o novoj temi, oslobođenju od pakistanskog kolonijalizma. Oslobodilački rat 1971. dao je nove tematske poticaje velikom broju autora za filmove, među kojima se ističu »U plamenu sunčeva izlaska« (1972) Dutte i »Meghna« (1973) Alamgira Kabira. Stalan napor da se oslobode pritiska indijskoga i vlastitoga komerc. filma doveo je do osnivanja kooperative film. autora; među njenim članovim ističu se Raihan, Dutta i Kabir, te mlađi Amjed Hossain, Kabir Anwar, Abdus Samad i Harunur Rashid.

Dutta (inače i film. glumac-komičar) već je 1964. na film. festivalu u Frankfurtu filmom »Zbog toga« upozorio na umj. dosege bangladeškog filma; filmovima »Mati zemlja« (1977) i »Neviđeni cvijet« (1979) pak upozorio je na svoje mogućnosti autora realist., angažiranog filma.

Kabir je autor i mnogih dokum. filmova, pogotovo onih o problemima nove, vlastite države, a dokumentarizmu je sklon i u igr. filmovima, gdje se često služio metodom → filma-istine; filmovi su mu tematski često vezani za društv. promjene poslije Oslobodilačkog rata, tako »Na srebrnoj obali« (1979) i »Preko ivice« (1979), dok je dugometražni dokum. film »Tainyyabi« (1980) snimio u jednome lokalnom plemenu.

Vrlo je plodan Samad, koji se školovao u Vel. Britaniji; isprva samo snimatelj, kasnije je i snimatelj i redatelj svojih filmova (pretežno melodrama), ali velikih ambicija, kao što je duologija o rušenju feudalizma u Bangladešu: »Pomrčina Sunca« (1976) i »Sunce svuda izlazi« (1979).

Nakon kratkog zastoja (zbog oskudice negativa) 70-ih godina, 80-e godine pokazuju opet pozitivne tendencije bangladeškog filma, i količinom proizvodnje i odlučnijim napuštanjem šablona poznatih iz indijskoga i vlastitoga komerc. filma.