BLACKTON, James Stuart

BLACKTON, James Stuart, am. glumac, scenarist, redatelj i producent engl. podrijetla (Sheffield, 5. I 1875 — Hollywood, 14. VII 1941). Novotar kinematografije, jedan od njenih najmarljivijih i najznačajnijih pionira, kao i jedan od utemeljitelja kinematografske animacije. — U SAD dolazi kao desetogodišnjak. Radi isprva u newyorškom »Heraldu« kao novinar-crtač, kasnije i u »Worldu«. Prilikom jednog intervjua, Th. A. Edison predlaže mu da neke crteže snime pomoću kinetografske kamere. Tako nastaje kratki film Blackton, crtač Evening Worlda (1896). God. 1897. B. se udružuje s Albertom E. Smithom i Williamom T. Rockom, te zajednički osnivaju produkciju Vitagraph Company u New Yorku. B. igra gl. ulogu u njihovu prvom filmu Provalnik na krovu. Za američko-španj. rata snimaju Trganje španjolske zastave (1898), jedan od prvih propagandnih filmova (Smith snima, a B. glumi). Nastavljaju s filmovima iz newyorškog života. B. i režira mnoga ostvarenja produkcije, npr. Džentlmen iz Francuske (A Gentleman of France, 1903) i Raffles, provalnik amater (Raffles, the Amateur Cracksman, 1905), važne karike u razvoju am. igranog filma.

B. poklanja posebnu pažnju montaži te prije D. W. Griffitha (već 1908) koristi vrlo blize planove. S obzirom na montažu, posebno je vrijedna serija Prizori iz zbiljskog života (Scenes of True Life), započeta 1908. B. istovremeno režira i brojne (više stotina) kratke komedije, adaptacije kaz. komadâ (npr. Shakespeareovih), romana (npr. Dickensovih i Hugoovih) te pov. rekonstrukcije (npr. o Napoleonu i kardinalu Richelieuu).

B. među prvima usavršava sistem snimanja sličicu po sličicu, kapitalan za napredak kinematografske animacije. Tako 1906. realizira prvi potpuni crtano-anim. film Duhovite faze smiješnih lica (Humorous Phases of Funny Faces), gdje »sirovo«, ali dopadljivo pokreće vlastite karikature. Zatim, vjerojatno imitirajući S. de Chomóna, animira predmete u Ukletom hotelu (The Haunted Hotel, 1906), dok u Magičnom naliv-peru (The Magic Fountain Pen, 1909) kombinira žive i crtano-anim. elemente.

Kad je upravljanje proizvodnjom postalo suviše složeno za jednog čovjeka, uvodi sistem s više pomoćnih redatelja koje nadgleda kao supervizor (praksu što je kasnije preuzima Th. H. Ince). God. 1917. napušta Vitagraph i postaje slobodni producent. Za I svj. rata proizvodi i režira serije propagandnih filmova: najpoznatiji je (po vlastitom scenariju) Ratni poklik mira — Poziv na oružje protiv rata (The Battle Cry of Peace — A Call to Arms Against War, 1915); u tom filmu zamišlja mogući napad neprijatelja na New York.

B. kasnije odlazi u Englesku, gdje režira više kostimiranih filmova i eksperimentira s bojom. Kad je Warner Bros pripojio Vitagraph, B. se povlači u penziju. God. 1929. gubi sav imetak, pa je prisiljen surađivati na raznim njemu nezanimljivim projektima. Kasnije ga kao direktora proizvodnje angažira Anglo-American Film Company, gdje radi do smrti.