STAREVITCH, Ladislas

STAREVITCH, Ladislas (pr. ime Władysław Starewicz /ruski Vladislav Aleksandrovič Starevič/), franc. animator i redatelj poljsko-rus. podrijetla (Moskva, 6. VIII 1892 — Fontenaysous-Bois, ožujak 1965). Studirao slikarstvo u Petrogradu (danas Lenjingrad). Oduševljen entomologijom, za muzej u Kaunasu (Litva) realizira dokum. filmove iz prirode. Pokušava snimiti borbe insekata, no kad mu to ne polazi za rukom »uživo«, okreće se modelima i film. tehnici snimanja »sličicu po sličicu«. Tako 1910. realizira prvi didaktički anim. film Lucanus servus (oko 30 m). God. 1911. pridružuje se u Moskvi poduzeću A. A. Hanžonkova — isprva kao scenograf, potom kao autor (scenarist, redatelj, snimatelj) anim. filmova u kojima kreira i pokreće trodimenzionalne kukce i dr. likove. Služi se lutkama izvedenim od raznih materijala i »armiranom« žicom, tako da savršenu prirodnost svakog »organizma« dopunjuje precizno sprovedenim odgovarajućim pokretom. Osveta filmskog snimatelja (Mesto kinematografičeskogo operatora, 1912), Lijepa Lukanida (Prekrasnaja Ljukanida, 1912), Avijatičarska nedjelja kukaca (Aviacionnaja nedelja nasekomyh, 1912) i Veseli prizori iz života životinja (Vesëlye scenki iz žizni životnyh, 1912) prvi su uspjesi na tom putu, a Cvrčak i mrav (Strekoza i muravej, 1913, po Krilovljevoj basni) prvo remek-djelo animacije trodimenzionalnih modela — po finoći, preciznosti i izražajnosti tehnike do danas nenadmašeno. God. 1913. realizira i prvi ruski crt. film Petuč i Pegaz. Idućih godina režira igr. filmove (npr. Čovjek — drama naših dana /Čelovek, 1912/, Noć prije Božića /Noč’ pered Roždestvom, 1913/ i Ruslan i Ljudmila /1914/, svi sa I. I. Možuhinom u gl. ulozi), filmove sa životinjama (Četiri đavola — Četyre čërta, 1913) i kombinacija »živih« i anim. elemenata (Belgijski ljiljan — Lilija Belgij, 1915).

Pred sve većom bijedom 1919. emigrira u Francusku, gdje je iste godine snimatelj Tjeskobne pustolovine J. A. Protazanova. Od 1921. potpuno se posvećuje lut. animaciji, pa u Fontenay-sous-Boisu otvara vlastiti studio. Nastaju redom Strašilo (L’épouvantail, 1921), Glas slavuja (La voix du rossignol, 1923), Žabe traže kralja (Les grenouilles qui demandent un roi, 1923), Zmajeve oči (Les yeux du dragon, 1927), Kućni i poljski miš (Le rat des villes et le rat des champs, 1927), Mala parada (La petite parade, 1929) i napokon dugometražni Roman o Liscu (Roman du Renard, 1931 /sniman 3 godine/), prikazivan najprije kao niz epizoda, a tek 1936. kao cjelovečernje ostvarenje. U Njemačkoj 1928. realizira Začaranu šumu (Der verzauberte Wald) i Sat čudesa (Die Wunderuhr), 30-ih godina u Francuskoj lut. seriju Fetiš (Fétiche), a nakon II svj. rata još nekoliko lut. filmova za djecu (do 1950).

Kao istraživač i perfekcionist na polju lut. animacije, S. ostaje — uz J. Trnku — njezin neosporni prvak sve do naših dana.