STANDARDI U KINEMATOGRAFIJI

STANDARDI U KINEMATOGRAFIJI, kinematografijski obrasci koji se prvenstveno odnose na tipologizaciju (standardizaciju): 1) sredstava rada (kamerâ za snimanje zvuka, strojeva za laboratorijsku obradbu, kinoprojektorâ i sl); 2) materijalâ (prije svega film. vrpce, ali i dr. materijala koji se koriste kod snimanja i obradbe filmova); 3) filmova (s obzirom na širinu/format vrpce, dužinu trajanja filma, vrstu ili žanr, profesionalni status i sl.); 4) prometa filmova (standardi prikazivanja); 5) procesâ rada (normativi pri snimanju i obradbi filmova). Ti se standardi zovu još i funkcionalni ili tehnološki standardi. Uz njih, u manjem opsegu, postoje još i tzv. razvojni standardi koji se odnose na estetske i dr. stvaralačke norme, kao i oni koji su u funkciji planiranja ukupnog razvoja kinematografije u određenoj zemlji ili užoj regiji: npr. izgradnja kinemat. infrastrukture (→ kino-mreža). S. su uglavnom rezultat društv. konvencija kojima se nastoji velik broj oblika svesti na manji broj tipičnih obrazaca (standarda) forme, razmjerâ, dužine itd. Standardizacijom se želi proizvodnju prilagoditi određenom uzorku i stanovitoj kvaliteti. S obzirom na razinu društv. konvencijâ, može se govoriti o međunarodnim i nacionalnim standardima. Gotovo svi tehnol. standardi su međunar. značenja i univerzalne vrijednosti. Od tehnol. standarda najvažniji su oni koji utvrđuju dimenzije stand. filmske vrpce s ukupnom širinom od 35 mm i dimenzijama film. sličice (kvadrata) 18x24 mm, odn. omjera stranica 1:1,33. Važan je i standard filmske perforacije (4 sa svake strane pojedine sličice).

Standardizacija film. vrpce uvjetuje i čvrste standarde film. kamere i projektora (transportnih zupčanika, prozorčića za sliku i sl.); većinu je utvrdio Th. A. Edison još 1889. Ključni standard je i brzina izmjenjivanja (snimanja i projiciranja) od 24 sličice u sekundi. Uz standarde fonograma optičkoga i magn. zapisa zvuka, to su najvažniji tehnol. standardi na kojima se temelje i ostali standardi u kinematografiji. Tako uz stand. format 35 mm postoje i dr. formati (standard 8 mm, super 8 mm, 9,5 mm, 16 mm, 70 mm). Veličina ekrana nije standardizirana, jer varira ovisno o veličini kino-dvorane, ali su standardizirani omjeri stranicâ slike: od standardnih prema širim formatima 1:1,66, 1:1,75, 1:1,85, 1:2,0, 1:2,6, 1:2,75 i sl.; međutim, formati iznad standardnog rjeđe se primjenjuju, jer su neprikladni za tv-prikazivanje; komerc. nazivi su im cinemascope, Todd-AO, super panavision 70, vista vision (→ proporcije filmske slike). Međunar. standardizacija film. slike, osim dimenzijâ, utvrđuje još i osjetljivost na svjetlo koja se iskazuje u DIN-ima (akr. od njem. Deutsche Industrienorm: njemačka industrijska norma), ali i u dr. kompatibilnim mjernim jedinicama (npr. ASA). S obzirom na trajanje/dužinu filma, standardi su različiti od zemlje do zemlje: većinom kratkometražni do 30 min ili 820 m, srednjometražni od 30-60 min ili 820-1640 m, te dugometražni od 61 min ili od 1641 m naviše. Standardnim kratkometr. filmom smatra se onaj dužine oko 300 m, standardnim srednjometražnim dužine oko 1200 m i standardnim dugometražnim dužine oko 2000 m. Dužina standardne kinemat. predstave je oko 2 sata. Postoje i dr. standardi kinemat. predstave (npr. tzv. → dvostruki program trajanja oko 3 sata).

Za izgradnju → kinematografa postoje standardi kvalitete projekcije (veličina ekrana u odnosu na veličinu gledališta, svjetlosna refleksija ekrana, jačina izvora projekcijskog svjetla, akustičnost i sl.), komfora gledalaca (razmak između sjedala), vatrogasno-sigurnosni standardi (broj i obilježavanje izlaza u slučaju nužde i sl.), sanitarni standardi i dr.; za specifične vrste kinematografa (npr. drive-in) postoje i specifični standardi.

Od razvojnih standarda najznačajniji su oni koji se odnose na razvijenost kino-mreže: broj stanovnika na jedno sjedalo, širina »gravitacijskog« prostora jednog kina (u km) i broj stanovnika tog gravitacijskog polja, i sl.

Standardi u sferi proizvodnje filmova vrlo su »fluidni«, pa se samo uvjetno može govoriti, npr., o dominantnom ili vrhunskom standardu u izradbi filmova, o_standardima hollywoodskog filma, o standardu populističkog filma i sl.

U svezi s propagandom filma može se govoriti o stand. »špici« filma (redoslijed i način isticanja imena autora i suradnikâ), o stand. propagandnom setu (komplet fotosa, propagandni listići i brošure, plakati, najave /»foršpani«/, tv-spotovi), standardi cenzure i sl.