METZ, Christian

METZ, Christian, franc. semiolog i teoretičar filma (Béziers, 12. XII 1931). Profesor na École Pratique des Hautes Études u Parizu; jedan od prvih franc. semiologa filma. U početnoj fazi (1962-70), pod utjecajem A. Bazina i R. Barthesa, film. sliku smatrao je analogonom stvarnosti, razlikovao → denotaciju i → konotaciju filma, poricao postojanje dvostruke artikulacije u mediju i pronalazio kodifikaciju samo na razini velikih sintagmatskih jedinica (scena, sekvenca, naizmjenična sintagma, sintagma učestalosti, opisna sintagma i samostalni kadar). Tvrdio je da je film dvostruko motiviran i zato dvostruko izražajan te da u njemu važi načelo kontinuiteta, tj. da ne postoji diskrecijsko pravo jezika (Ogledi o značenju filma — Essais sur la signification au cinéma, 1968—72, u 2 dijela). Druga faza (1971—74) odlikuje se naglašavanjem funkcijâ → kodova u filmu, pri čemu se film promatra kao višekodovski medij koji reguliraju istovremeno ekstrakinematografski (oni koji se ne sreću samo u filmu) i kinematografski kodovi (oni specifični za film) koji se dijele na opće (koji se primjenjuju na sve filmove) i pojedinačne (koji pripadaju pojedinim epohama razvoja ili žanrovima); potonji su potkodovi. Pojedinačni film. tekst zasniva se na kodovima, ali nije identičan s njima, a poruka na osobenom sistemu (kombinaciji kodovskih činilaca u konkretnom filmu, koja je za svako djelo drugačija i uvijek originalna), što je posljedica utjecaja → E. Garronija (koji je, pored → U. Eca, odredio drugu fazu Metzova razvoja). U načelu, kod se nalazi na strani paradigme, a sistem na strani sintagme, što znači da je u pitanju dvostruki odnos kod/poruka/sistem/tekst. Pored toga, u kinemat. mediju ne postoji zajednička minimalna jedinica, bilo značenjska ili neznačenjska: ona se pojavljuje drugačija u svakom kodu (fotogram u tehnol. kodovima, kadar u potkodu montaže, velike sintagmatske cjeline u narativnim kodovima, simbolični predmet u psihoanalitičkom kodu itd.). Specifičnost svakog jezika određuje se materijom izraza, a film i televizija su slike mnogostruke, pokretne, mehaničke, kombinirane s pismom i 3 vida zvuka; s ovog stajališta kodovi se još jednom dijele na one s jedinstvenom i s univerzalnom manifestacijom (Jezik i kinematografski medij — Langage et cinéma, 1971). Treća faza počinje 1975. objavljivanjem ogledâ Psihoanaliza i film (Psychanalyse et cinéma) i Imaginarno označavajuće (Le signifiant imaginaire) i tiče se proučavanja filma kao »institucije označavajućega« u svjetlu »jedne druge semiologije« psihoanalitičkog tipa, gdje se smisao shvaća kao operacijska kategorija, a oblici označavajućega nalaze se u podsvjesnome i arhetipskome, imaginarnome i simboličnome čitave civilizacije (Imaginarno označavajuće — Le signifiant imaginaire, 1977). — Za teoriju filma važni su još njegovi Semiotički ogledi (Essais sémiotiques, 1977).