KINESTEZIJA

KINESTEZIJA, osjet koji »obavještava« o položaju i kretnjama pojedinih dijelova tijela. U filmološkoj terminologiji pod tim se pojmom podrazumijevaju senzorne reakcije u gledaočevim nervnim centrima stimuliranim percipiranjem pokreta koji se odigravaju na platnu, pa je R. Arnheim definirao kinesteziju u filmu kao »fizičku rezonancu gledalaca«. Kinestetički doživljaj film. prizora stvara u gledaocu dojam pokreta (koji se može mjeriti elektroencefalografom), unatoč činjenici da se gledaočevo tijelo nalazi u stanju mirovanja. Kinestetičko djelovanje filma može se intenzivirati uporabom specifičnih kinematičkih sredstava, u prvom redu montažom, pokretom kamere te raznim optičkim efektima. U tom smislu, o kinesteziji je pisao S. Vorkapich u nizu eseja iz kojih je moguće izvesti sljedeću opću definiciju: »Kinestezija u filmu znači doživljaj kretanja — osjet koji čovjek posjeduje, iako se među ostale rijetko uvrštava. Kinestetičko djelovanje postiže se snimanjem određenih kretanja (u prirodi) statičnom kamerom, čime se stvara dojam pokreta na ekranu, zatim snimanjem statičnih predmeta pokretnom kamerom, kao i montažnom organizacijom kadrova (u jednoj sekvenci) koji svojim sučeljavanjem gledaocima omogućuju da dožive, takorekuć, u njihovu tijelu jedinstvenu kinestetičku ’melodiju’, čiji intenzitet zavisi od stupnja percipiranih kretanja, njihovih vizualnih impulsa i smirenja, sudara i usklađivanja, uspona i padova«. Važno je praviti razliku između termina kinestetičan i kinetičan; potonji podrazumijeva meh. kretanje objekta u prostoru, npr. pokretnih skulptura i raznih konstrukata (→ sinestezija).