DOLBY-SISTEM

DOLBY-SISTEM, teh. sistem za smanjenje dodatnih šumova u elektroakustičkim uređajima za snimanje i reprodukciju zvuka (Dolby-Noise-Reduction-System). Primjenjuje se u tehnici obradbe tona na filmu, najčešće u fazama snimanja, presnimavanja i miješanja zv. signalâ u svrhu smanjenja dodatnog povećanja šuma koje uzrokuje magnetska vrpca u raznim fazama obradbe. Pronašao ga je engl. konstruktor Ray M. Dolby (1966).

Princip Dolby-sistema sastoji se u tome da se zvukovi slabog intenziteta snime na vrpcu većim pojačanjem kako bi po razini bili iznad razine šuma koji unosi vrpca ili pojedini postupci obradbe zv. signala. D. djeluje na zv. signal u snimanju i u reprodukciji zvuka. Budući da intenzitet zv. signala u svakom trenutku ovisi o frekvenciji, signal se u postupku snimanja propušta kroz elektroakustičke filtre i s pomoću uređaja kompandera pojačava na optimalni intenzitet svakog pojasa frekvencija većim pojačanjem slabih signala. Broj pojasa frekvencijâ iznosi u Dolby-A sistemu, za profesionalne uređaje, najčešće četiri (npr. 0,02—0,16—1,6—5—20 kHz), a u Dolby-B sistemu, za uređaje lošije kvalitete, najčešće dva (do 1kH i iznad). Vraćanje smanjene dinamike snimljenog signala u prvobitne odnose intenziteta postiže se u reprodukciji ekspanzijom intenziteta signala, s pomoću uređaja ekspandera, sniženjem nivoa slabih signala. Kompander u snimanju i ekspander u reprodukciji imaju ugođena tehnički inverzna djelovanja. Primjenom Dolby-sistema smanjenje intenziteta šuma magnetskog zapisa zvuka kreće se od deset do trideset puta (10—15 dB) i do više od tisuću puta (> 30 dB) u profesionalnim uređajima.

U obradbi zvuka na filmu D. u potpunosti rješava problem povećanja šuma radi miješanja zvuka s više magnetskih vrpci ili kanala. Kod miješanja signala s dvije vrpce intenzitet šuma u reprodukciji poraste dva puta (3 dB), s deset vrpci deset puta (10 B), a s primjenom Dolby-sistema miješanje nekoliko stotina vrpci i signala postiže se praktički bez porasta nivoa prvotnog šuma. D. je na filmu prvi puta primijenjen u obradbi filma Tiha revolucija (1972) i, kasnije, u filmovima Rat zvijezdâ (G. Lucas, 1977), Bliski susreti treće vrste (S. Spielberg, 1977) i Superman (R. Donner, 1978), da bi poč. 80-ih godina imao već široku primjenu u ton. studijima na filmu.